قالی ایرانی آقای زیگموند: یادداشتی به مناسبت سالروز تولد فروید

فردا، چهارشنبه ششم ماه مه، سالگرد تولد «زیگموند فروید»، پدر دانش روانکاوی است. آنقدر گفته اند و نوشته اند راجع به فروید که فکر اینکه من هم بخواهم چیزی راجع به آن بنویسم کمی خنده دار به نظرم میرسه. ولی باز هم یک نکته کوچولو راجع به فروید به ذهنم میرسه که شاید ارزش بازگو کردن برای دوستای ایرانی داشته باشه ، و اون علاقه مخصوصی هست که فروید به فرهنگ، و بخصوص قالی ایرانی داشت. به گمانم یک نگاه به این عکس که دفتر فروید رو نشون میده کافی باشه برای اثبات این موضوع (روی عکس کلیک کنید) .

برای علاقه کلی فروید به فرهنگ ایرانی، دوستانی که دسترسی داشته باشند میتوانند این مقاله کوتاه را بخوانند، به نام «ارتباط فروید جوان با ایران»، و از طرف دیگر این مقاله نیویورک تایمز در مورد زیبائی قالی های دستباف ایرانی و علاقه خاص فروید به انها هم شاید بیربط نباشد.

فروید وقتی توی شهر «وین» بود توی دفترش یک کاناپه ای داشت که بیمارهاش روش دراز میکشیدند و مشغول به شیوه مشهور روانکاوانه، یعنی تداعی آزاد مفاهیم میشدند. به لحاظات مختلفی شاید بشود گفت که این کاناپه مرکز ثقل دفتر فروید رو تشکیل میداد، چرا که عمده کار روانکاوی فروید، چه از نظر تئوری و چه از نظر عملی، حول همین دراز کشیدن بیمارها روی اون کاناپه و تداعی آزاد کردن اونها بنا شده بود. و به همین دلایل هم بود که فروید علاقه زیادی به این کاناپه اش داشت، تاجائی که وقتی اتریش به آلمان نازی پیوست و فروید برای فرار از موج ضد یهودیت فاشیسم مجبور به مهاجرت شد و به انگلستان رفت، در میان همه آن مصایب ترتیبی داد تا کاناپه اش را هم با خودش به لندن برود. همین هم بود که بعدها این کاناپه، که در حال حاضر در دفتر موزه شدهٔ فروید در لندن هست (همین کاناپه ای که در عکس زیر میبینید)، به عنوان «مشهور ترین مبلمان تاریخ» مشهور شد.

اما نکتهٔ جالبتر این داستان برای ما اینکه کاناپه فروید با یک قالی قشقائی «شکرلو» پوشانیده شده بود، و فروید اصرار کرد که قالی هم حتما باید همراه کاناپه به لندن بیاید. به هر حال نه تنها قالی که روی کاناپه بود، بلکه تعداد زیادی از قالی های فروید به سلامت به لندن رسیدند، و در حال حاضر هم روی همون کاناپه معروف و روی کف و دیوارهای دفترش که موزه شده است میشود دیدشان. همانطور که عرض کردم، آن عکسی که در آغاز متن آمده از همان دفتر است، و احتیاجی به گفتن نیست که سرتاپای آن با قالی و جاجیم و خورجین های ایرانی تزئین شده است. دوستانی که علاقه مند باشند میتوانند عکسهای دیگری از گوشه و کنار خانه فروید را در خود سایت موزه فروید در لندن ببینند. البته اینهم گفتنی است که خیلی از قالی های دیگر فروید هم سر از موزه ها و گالری های مختلف دیگر در آورده اند. مثلا این قالی معروف و گران قیمت از اراک («سلطان آباد») را ببینید که فرش کف اتاق غذاخوری خانه فروید در لندن بوده است و در حال حاضر در امریکا و متعلق به یکی از کلکسیونر های مشهور است.

به هر حال غرض فقط این بود که تولد فروید را تبریک گفته باشم . . . این زادروز فرخنده به تمام جان برکفان عالم روانکاوی و کلام درمانی مبارک باد.